बसन्त पञ्चमी जसलाई सरस्वती पूजा पनि भनिन्छ, हिन्दू धर्मावलम्बीहरूको एक चाड पनि हो । यो चाड माघ शुक्ल पक्षको पञ्चमी तिथिमा मनाइन्छ। यस दिन विद्याकी देवी सरस्वतीको पूजा गरिन्छ । सरस्वती देवीलाई ज्ञान, बुद्धि, कला, संगीत र विद्याकी अधिष्ठात्री देवी मानिन्छ । यस दिन विद्यार्थी, कलाकार, लेखक र ज्ञानको खोजी गर्ने सबैले देवी सरस्वतीको आशीर्वाद प्राप्त गर्न उनको पूजा गर्छन्।
सरस्वती पूजा विशेष गरी विद्यार्थीहरूका लागि महत्वपूर्ण मानिन्छ । यस दिन विद्यार्थीहरूले आफ्नो पढाइका सामग्रीहरू, जस्तै किताब, कापी, कलम आदिलाई देवी सरस्वतीको मूर्ति वा फोटोको अगाडि राखी देवीलाई फूल, अक्षता, धूप, दीप र मिठाई चढाई विद्याकी देवी सरस्वती को आरधना गर्छन । यस बखत मन्त्र
या कुन्देन्दुतुषारहारधवला या शुभ्रवस्त्रावृता
या वीणावरदण्डमण्डितकरा या श्वेतपद्मासना।
या ब्रह्माच्युत शंकरप्रभृतिभिर्देवैः सदा वन्दिता
सा मां पातु सरस्वती भगवती निःशेषजाड्यापहा।।
उच्चारण गर्दै उनको आशीर्वाद लिने गरीन्छ
यसो गर्नाले विद्यार्थीहरूलाई आफ्नो पढाइमा ध्यान केन्द्रित गर्न र ज्ञान प्राप्त गर्न सहयोग गर्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ । सरस्वती पूजा मनाउने परम्परा नेपाल र भारत लगायत अन्य देशहरूमा पनि हिन्दु समुदायमा प्रचलित छ । यस दिन विद्यालय, कलेज र अन्य शैक्षिक संस्थाहरूमा विशेष पूजा कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ । विद्यार्थीहरूले सामूहिक रूपमा देवी सरस्वतीको पूजा गरी उनको आशीर्वाद लिन्छन् । यस दिन विभिन्न सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू पनि आयोजना गरिन्छ, जसमा संगीत, नृत्य, कविता पाठ आदि समावेश हुन्छ । यसले विद्यार्थीहरूको सृजनात्मकता र कलात्मक प्रतिभालाई प्रोत्साहन दिन्छ।
सरस्वती पूजा केवल धार्मिक चाड मात्र नभई ज्ञान र विद्याको महत्वलाई सम्झाउने दिन पनि हो । यसले हामीलाई ज्ञानको महत्व र उचित शिक्षा प्राप्त गर्ने आवश्यकताको बारेमा सम्झाउँछ । देवी सरस्वतीको पूजा गरेर हामी आफ्नो बुद्धि र विवेकलाई प्रखर बनाउन सक्छौं र समाजमा सकारात्मक योगदान दिन सक्छौं।
सरस्वती पूजा हाम्रो संस्कृति र परम्पराको अभिन्न अंग हो। यसले हामीलाई ज्ञान, बुद्धि र कलाको महत्व बुझाउँनु का साथै हाम्रो जीवनलाई उज्यालो बनाउन प्रेरित गर्छ । त्यसैले, हामी सबैले सरस्वती पूजाको पवित्र अवसरलाई मनाएर देवी सरस्वतीको आशीर्वाद प्राप्त गरौं र आफ्नो जीवनलाई सफल बनाऔं।
जय सरस्वती माता!
